آینده تامین اجتماعی متاثر از اقتصاد دیجیتالی

هانس هورست کنکلوسکی
دبیرکل اتحادیه بین المللی تامین اجتماعی (ISSA)

برخی تمایل دارند، انقلابی که به واسطه ی اقتصاد دیجیتالی در زندگی ما ایجاد شده است را منکر شوند، اما این مسئله قابل انکار نیست چرا که امروزه مردم و کمپانی ها، به شکل فزاینده ای در حال استفاده از اینترنت و شبکه های مختلف و قدرت نفوذی هستند که آنها با خود به همراه می آورند و هدف از این میزان وسیع استفاده، دگرگون کردن راه های خرید کردن، فروختن، فعالیت های اجتماعی، استفاده از توصیه های پزشکی و یافتن کار، است. مزایای اقتصادهای جدید، چندگانه و متعدد است و تاثیر آن روی تامین اجتماعی همانگونه که اطلاع داریم، قابل توجه و مهم است و به واکنش های خلاقانه ای نیاز دارد.

رشد اقتصادی و توسعه ی اجتماعی

مزایا و معایبِ تکنولوژی تازگی ندارند چراکه از سپیده دم انقلاب صنعتی، امواج دگرگونی های اقتصادی، رفاه و ثروت بیشتری را پدید آورد و نیز موجب تحول زندگی میلیون ها کارگر شد. در واکنش به این اتفاق، اولین طرح های تامین اجتماعی، به مثابه ی راهی برای  تضمین حقوق کارگران و ایجاد تعادل و توازن میان شرکت ها و کارگران پدیدار شد. توسعه ی اقتصادیِ غیرمنتظره در قرن بیستم، با حقوق و قراردادهای جدید و متعدد، همراه شده بود که بسیاری از آنها تحت هدایت و مدیریتِ سازمان بین المللی کار بود، ازجمله، تنظیمِ ساعات کار، امنیت، سلامت و میزانِ حقوق، که پایه و اساس کار و حقوق کارگران شده بود؛ فراتر از همه ی اینها، پیشرفتِ تامین اجتماعی، و حمایتی که از افراد و خانواده هایشان به عمل می آورد مطمئنا یکی از بزرگترین دستاوردهای اجتماعی قرن اخیر است؛ که طبیعتا باید به گونه ای پی ریزی شود که با پیشرفت های جدید در جهانِ کار، سازگار شود.

چالشِ اختلالات دیجیتالی

در طول قرون گذشته، این مساله مفروض پنداشته شده است که رشد اقتصادی، با افزایش دستمزدها، پیشرفت های اجتماعی و رشد یک طبقه ی متوسطِ قوی همراه است. در مقابل، در دهه های اخیر، همچنین نابرابری رشد بسیاری کرده است و بسیاری از اوقات، رشد واقعیِ اقتصادی با افزایش دستمزدها و بهبودِ شرایط اجتماعی، همراه نبوده است. در واقع، به شکل قابل توجهی، بخش عظیمی از کارگران، در کشورهای درحال توسعه، هنوز از بازار کار رسمی، قوانین امنیت شغلی و تامین اجتماعی محروم هستند.

اشکال جدیدِ سرمایه گذاری و تشکیلات اقتصادی در اقتصاد گیگی یا کاره ای(gig economy)، همچون خدمات تاکسی یاب اوبر (taxi service Uber) موجب پویایی اقتصاد و انعطاف پذیری آن شده اند اما برای بسیاری از کارگران، این پویاییِ اقتصادی، موجب کاهش دستمزدها شده است. روابط سنتی میان کارگران و کارفرمایان به طور فزاینده ای، تیره و تار شده است و فرانشیزینگ (واگذاری حق امتیاز)، مقاطعه کاری فرعی، و جهانی سازیِ زنجیره ی تامین(supply chains) به این معناست که احساس مسئولیت در قبال حقوق اساسی کارگران، نادیده گرفته شده است.

ورای رشد کارهای غیراستاندارد، تغییرات چشمگیری وجود دارد که به وسیله ی پیشرفت هایی در هوش مصنوعی و اتوماسیون، رقم خورده است. اقتصاد دیجیتالی، در حال تغییر جهان ماست و اگر ما به دنبالِ تامین منافع همه ی افراد جامعه هستیم قطعا نیاز به واکنش های مناسب و جدیدی نیز خواهیم داشت.

تحت فشار قرار گرفتن تامین اجتماعی

پتانسیل های مختل کننده ی تغییرات پیش روی بازار کار و و تامین اجتماعی، بسیار قابل توجه است. بخش اعظمِ تامین مالیِ تامین اجتماعی، مبتنی بر مدلِ کمک به طرح های تسهیم شده میان کارگران و کارفرمایان و یا به وسیله ی خوداشتغالی است. در نظر بگیرید که چه اتفاقی می افتد هنگامی که شما سوار یک تاکسی "اوبر" می شوید؟ چه کسی بیمه ی درمانی و حقوق بازنشستگی راننده را پرداخت می کند؟ چه اتفاقی می افتد اگر راننده دچار بیماری شود؟ و مهمتر از همه چه اتفاقی برای راننده ی تاکسی پیش می آید اگر از کار اخراج شود؟

حجم عظیمی از دگرگونی، در جهانِ کار، در حالِ پدیدار شدن است. همراه با مشاغل پاره وقت، و مشاغل موقت، اشکال جدیدی از مشاغل غیر معمول و انعطاف پذیر، در حالِ رواج هستند. شیوه های جدید شغلی، فشار مضاعفی را به مردم تحمیل می کند و رشدی نگران کننده، در مباحث روانی مرتبط با کار وجود دارد که در برخی موارد منجر به آسیب دیدگی و حتی اخراج شدن به دلیل اختلالات و مشکلاتِ روحی و جسمی، می شود.

خلاقیت لازمه ی تحول و دگرگونی

دگرگونیِ اقتصاد جهانی، اجتناب ناپذیر است، اما روشی که از طریق آن، ما جامعه ی خود را سازماندهی خواهیم کرد به طور عمده منوط به انتخاب های جمعی ما خواهد بود. ما به مهار پتانسیل های اقتصاد دیجیتالی در راستای کسب منافع و تامین رفاه افراد، از جمله تامین اجتماعی، نیاز خواهیم داشت. نظام های تامین اجتماعیِ ما، نیاز خواهند داشت که کارآمدتر و موثرتر شوند.

پیشگیری های شخص محور، در مقابل خطرات شغلی و غیر شغلی، امنیت عمومی را تضمین می سازد و همچنین منافع لازم برای اقشار آسیب پذیر جامعه را فراهم می آورد و موجب تحصیل حقوق بهتر و مزایای بیشتری برای افراد جامعه می شود. در حال حاضر بسیاری از کشورها علاوه بر تضمین دریافت حداقل میزان حقوق افراد همچنین ،در جستجوی روش های جدیدی برای تامین مالی و مزایای اجتماعیِ افراد، ورای میزان حقوق دریافتی شان از محل کار هستند.

اتحادیه بین المللی تامین اجتماعی (ایسا) به مثابه ی تنها سازمانِ جهانیِ حاکم بر موسسات و سازمان های مرتبط با تامین اجتماعی، به طور ویژه، برای تجزیه و تحلیل و تلاش های هماهنگی در راستای تقویتِ خلاقیت و بهبود شیوه های اداره ی برنامه های تامین اجتماعی، به وجود آمده است. شورای جهانیِ تامین اجتماعی، در نوامبر امسال، یک پلتفرم برجسته برای تجزیه و تحلیل برخی از این مباحث و ایجاد استراتژی هایی در راستای مهیا شدن برای آینده، تدوین خواهد کرد؛ شاید بیشتر از همه، نظام های تامین اجتماعی، برای اثرگذاری بیشتر نیاز دارند، همسو با اقداماتی که در راستای تامین سلامت افراد، اشتغال و توانمندسازیِ افراد انجام می دهند، در زمینه ی تسهیلِ مشارکت اقتصادی، و انواع جدیدی از شیوه های فعالیت و پویایی اقتصادی برای همه ی افراد جامعه، نیز اقدامات لازم را صورت دهند. تامین اجتماعی یکی از مهم ترین عناصر برای تضمین این مسئله است که اقتصاد های جدید به جامعه خدمت کنند و نه برعکس.

تامین اجتماعیِ بیشتر و بهتر

بعد از جنگ جهانی اول، در حدود یکصد سال پیش، آلبرت توماس اولین دبیرکل کاریزماتیک سازمان بین المللی کار و یکی از چهره های پیشرو در ایجاد ایسا، اظهار کرد که  «مسائل اقصادی و اجتماعی ازهمدیگر تفکیک ناپذیر هستند و بازسازی اقتصادی تنها زمانی متحمل است که مبتنی بر عدالت اجتماعی باشد.» این سخنان توماس، تا با امروز قابل توجه و اهمیت است. کار مشترک ما این است تضمین کنیم که پیشرفت دو بعد اقتصادی و اجتماعی دارد و در خدمت رشد منافع و مزایای همه ی افراد، و نه تنها عده ی اندکی است.

من معتقدم که، برای دستیابی به این هدف، ما نیاز داریم که تامین اجتماعیِ افراد، بهتر و بیشتر شود و من معتقدم که براساس 9 دهه تاریخ مشترک و همکاری های نزدیک، همکاری مشترک ایسا و سازمان بین المللی کار، ابزار مفیدی در زمینه ی تحقق این اهداف خواهد بود.

منبع : تامین 24