دلیل مهاجرت روستاییان به شهرها، مشکلات اقتصادی یا کمبود امکانات

به گزارش خبرنگار ایرنا، مهاجرت یکی از پدیده های مهم اجتماعی است که امروزه به ویژه در کشورهای جهان سوم مورد توجه است و افزایش سریع جمعیت شهرها، نبود امکانات شهری متناسب، ایجاد محله های حاشیه نشینی و فقر و کمبود بهداشت، گریبانگیر بیشترکشورهای جهان سوم شده است.
ایران هم از جمله کشورهایی است که با سیر روز افزون مهاجرت روستانشینان به شهرها مواجه است و با مشکلات و پیامدهای ناشی از این مهاجرت، دست و پنجه نرم می کند.
این مهاجران هم در مبدا و هم در مقصد، مسائل و مشکلاتی از جمله بروز نابسامانی های متعدد ناشی از فشار بر منابع و امکانات محدود جوامع شهری، بیکاری و کم کاری، کمبود فضای زیستی و آموزشی، آلودگی هوا و محیط زیست، سالخوردگی و زنانه شدن نیروی کار کشاورزی، تخلیه روستاها و غیره را به وجود می آورند.
در حال حاضر 70 درصد جمعیت ایران در شهرها زندگی می کنند که این آمار، آمار مناسبی نیست؛ چون مسیر آبادانی شهرها از روستاها می گذرد و اگر روستاها آباد نشوند، شهرها نیز نمی توانند به خوبی مسیر توسعه و آبادانی را طی کنند.
تولیدات کشاورزی، اساس و پایه پیشرفت کشورهستند که این تولیدات نیز نتیجه تلاش روستاییان هستند و راه آبادانی شهرها این است که روستاها آباد شوند اگرچه پیشانی کشور شهرها هستند، نباید از روستاها نیز غافل شد.
مدیرکل امور روستایی استانداری کردستان در مورد وضعیت مهارجت روستائیان به شهرها در استان کردستان این ارتباط گفت: مشکلات اقتصادی مهمترین علت مهاجرت روستاییان به شهرها است و نبود درآمد کافی، نبود شغل، فرار از بیکاری و تامین معیشت خانواده، این قشر را وادار به مهاجرت می کند.
کوروش مرادی افزود: سن مهاجرت معمولا بین 15 تا 30 سال است و در صورت ادامه این روند، تعداد افراد کهن سال در روستاها افزایش می یابد.
وی یکی دیگر از عوامل مهاجرت را دستمزد پایین کار در روستاها و افزایش آن در شهرها دانست و گفت: تا زمانی که این روند ادامه دارد نمی توان از مهاجرت ممانعت به عمل آورد.
مرادی، نبود زیر ساخت های مناسب در روستاها از جمله جاده، مدرسه، اشتیاق روستاییان به آموزش فرزندان در مقاطع بالاتر، چشم و هم چشمی و وجود امکانات اجتماعی از جمله سالن های ورزشی و مکان های تفریحی در شهرها را از عوامل اجتماعی مهاجرت دانست.
وی اظهار کرد: عدم امکان استفاده از زمین های کشاورزی تا عمق 5 کیلومتری از نقطه صفر مرزی و وجود مین و مکان های پاکسازی نشده، سالانه مشکلاتی را برای بچه های روستاهای مرزی، مانند نقص عضو به وجود می آورد که از جمله عوامل سیاسی مهاجرت تلقی می شود.
مدیر کل امور روستایی استانداری کردستان با بیان اینکه کشاورز بدون زمین و آب در روستا عملا درآمد دیگری برای تامین معیشت خانواده ندارد افزود: تقسیم بندی زمین های کشاورزی بین وارثان و کمبود آب کشاورزی نیز می تواند به مهاجرت بیانجامد.
مرادی گفت: نبود الگوی مناسب کشت با وجود مصرف آب، پرداخت هزینه و صرف وقت، باعث می شود محصولات باغی کشاورزان با نازل ترین قیمت در بازار به فروش برسد.
او بیان کرد: بر این اساس تولید شغل و ایجاد اشتغال پایدار در روستا و ایجاد صنایع تبدیلی با توجه به نیاز منطقه می تواند از روند روبه رشد مهاجرت جلوگیری کند.
مرادی در ادامه به راهکارهای جلوگیری از مهاجرت روستاییان اشاره کرد و افزود: ایجاد زیر ساخت های مناسب مانند احداث جاده و افزایش سهم 46 درصدی موجود به میانگین کشوری 67 درصد با اعتبارات مناسب می تواند موثر واقع شود.
او نبود مدارس مقاطع بالاتر از ابتدایی را در روستاها یکی دیگر از عوامل روی آوردن روستاییان به شهرها دانست و افزود: باید تلاش کنیم روستاها را به مدارس و امکانات آموزشی مورد نیاز مجهز کنیم.
مدیر کل امور روستایی استانداری کردستان اظهار کرد: صدور مجوز برای کشاورزی در نقاط مرزی و استفاده از زمین های کشاورزی پاکسازی شده از وجود مین و ایجاد امنیت بیشتر در نقاط مرزی در کاهش مهاجرت موثر است.
وی افزود: واگذاری زمین های منابع طبیعی و قابل کشت به روستاییان، جلوگیری از تقسیم زمین های موجود به قطعات کوچکتر و در نتیجه حفر چاه کمتر در صرفه جویی از مصرف آب، ایجاد صنایع کوچک و زود بازده و همچنین احداث صنایع تبدیلی متناسب با نوع محصول منطقه از جمله راه کارهای موثر در جلوگیری از روند مهاجرت به شهرها است.
مرادی گفت: از سال 94 دولت تدبیر و امید، اقدام به اعطای تسهیلات با نرخ 4 تا 8 درصد و در نقاط مرزی با نرخ صفر درصد به طرح های مشارکتی روستاییان و صاحبان صنایع در نقاط روستایی کرده که با استقبال خوبی مواجه شده است و در صورت تداوم آن، در آینده نزدیک شاهد مهاجرت معکوس از شهر به روستا خواهیم بود.
اما دکتر سعید خانی استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج معتقد است با توجه به تحقیقات صورت گرفته، ضعف بنیان های محیط طبیعی و منابع تولید کشاورزی؛ همچون محدودیت و کمبود آب، محدودیت خاک و زمین به تناسب جمعیت روستایی به همراه روش های آبیاری نادرست و همچنین عدم آموزش و ترویج در بخش کشاورزی، بیکاری اعم از بیکاری آشکار، پنهان و کم کاری و در نهایت کمبود امکانات زیربنایی و خدمات رفاهی از عوامل عمده موثر بر مهاجرت های روستایی است.
وی افزود: افزون بر این، وجود بخش خدمات در شهر به ویژه در قسمت ساختمان، امکان دست یابی به درآمد بیشتر، ادامه تحصیل و بهره مندی از سایر خدمات رفاهی، جاذبه ای در شهرها ایجاد کرده و مهاجرت روستانشینان به شهرها را تشدید کرده است.
دکتر خانی اظهار کرد: به نظر می رسد، دافعه های روستا قوی تر از جاذبه های شهر عمل کرده است؛ چرا که بر اساس امارها تنها 3،7 درصد از مهاجران دارای درآمد مستمر در شهر بوده اند.
وی در ادامه به چند راهکار در جهت کاهش و تعدیل مهاجرت های روستایی اشاره کرد و افزود: تامین نیازهای اساسی و خدمات زیر بنایی در نواحی روستایی، عملیاتی کردن طرح اعزام مهندسان کشاورزی و دامپزشکان به روستاها برای رونق بخشیدن به اقتصاد مبتنی بر کشاورزی و دامداری روستایی جهت نیل به توسعه علمی و صنعتی سریع، متوازن و پایدار از جمله این راهکارها است.
به گفته وی توسعه بخش کشاورزی در نواحی روستایی از طریق زهکشی اراضی کشاورزی و گسترش کانال کشی و احداث سد و بندهای لازم برای مهار آب های ناشی از سیلاب های فصلی، گسترش صنایع جنبی کشاورزی، صنایع کوچک و کاربر و صنایع دستی در روستاها از دیگر راه های کاهش مهاجرت روستائیان به شهرها است.
خانی افزود: تامین سرمایه های لازم از طریق دادن وام های دراز مدت و کم بهره، جهت دهی سرمایه های کوچک روستایی به سمت سرمایه گذاری تولیدی، ایجاد واحد های تعاونی روستایی و کشت و صنعت در روستاها و توجه هر چه بیشتر مسئولان سازمان های جهاد کشاورزی به روستاییان از طریق دادن کمک های بلاعوض و بیمه اراضی کشاورزی، باغات و دام ها در هنگام بروز مسائلی چون خشکسالی، سیل و سایر حوادث و بلایای طبیعی، می تواند در کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها بسیار موثر باشد.
7355/1904
** خبرنگار: وریا کرمی/ ** دبیر: مسعود احمدی