بانک‌ها: اعتباری برای کارت‌های اعتباری نداریم!

بیش از یک ماه از آغاز توزیع کارت‌های اعتباری سه رنگ می‌گذرد اما بانک‌ها همچنان در توزیع این کارت‌ها برخورد سلیقه‌ای داشته و هر یک قوانینی را برای متقاضیان تدوین کرده‌اند، به طوری که هنوز هیچ بانکی از مصوبه بانک مرکزی اطاعت نکرده و این کارت‌ها را به دست متقاضیان نداده است.
۳۴ روز از اجرای سیاست اعطای کارت‌های اعتباری به مردم برای تأمین تقاضاهایشان می‌گذرد. درست اول مهرماه بود که بانک مرکزی اجرای این سیاست را برای بانک‌ها لازم‌الاجرا دانست. از آن روز به بعد، بانک‌ها با تب و تاب زیادی تلاش کردند که خود را با سیاست‌های سیاستگذار پولی و بانکی کشور همراه نشان دهند اما همه چیز به این راحتی‌ نبود. اکنون حداقل، هیچ بانکی نتوانسته کارنامه قابل قبولی را در اعطای کارت‌های اعتباری به مردم به جای گذارد. همه چیز گویا چیزی بیش از یک شوی رسانه‌ای از جانب بانک‌ها نبوده است.
هنوز هم برخی بانک‌ها از عدم ابلاغ دستورالعمل اجرای کارت‌های اعتباری از سوی شعب مرکزی‌شان می‌گویند و وقتی در مقابل مشتریان متقاضی کارت‌های اعتباری قرار می‌گیرند، به صراحت عنوان می‌کنند که بانک متبوعشان، برنامه‌ای برای اجرای کارت‌های اعتباری ندارد و قرار هم نیست به زودی زود، مجری این سیاست بانک مرکزی و دولت یازدهم برای تحریک تقاضا و تأمین نقدینگی و منابع مالی مورد نیاز مشتریان شود. آنها حتی می‌گویند که فشار پرداخت وام‌های قرض‌الحسنه ازدواج برایشان آنقدر زیاد بوده که نمی‌توانند حداقل ظرف ۳ تا ۴ ماه آینده، به اجرای سیاست اعطای کارت‌های اعتباری بپردازند.

  نمره منفی در انتظار همه بانک‌ها!
این در شرایطی است که در همان روزهای ابتدای اجرای سیاست اعطای کارت‌های اعتباری از سوی بانک مرکزی، فرشاد حیدری، معاون نظارتی بانک مرکزی حضور تمامی بانک‌ها در این طرح را لازم‌الاجرا دانست و گفت: یکی از اولویت‌های بانک مرکزی تخصیص اعتبارات خرد به تمامی مردم است و بر این اساس مدام آمارهایی را از بانک‌ها دریافت می‌کند تا بتواند میزان تسهیلات خردی که آنها به مردم ارائه می‌دهند را پایش کند.
وی به این نکته هم اشاره کرد که در این زمینه بانک‌ها باید فعال عمل کنند و چنانچه میزان تسهیلات خرد آنها از حدود مشخصی پایین‌تر باشد، نمره منفی از سوی بانک مرکزی به آنها تعلق می‌گیرد ولی در عرصه رقابت بانک‌ها یکی از اصول شاخص بانکداری، مشتری‌مداری و رضایت مردم است؛ در عین حال، همه بانک‌ها باید در این طرح مشارکت کنند و اگر بانک یا مؤسسه اعتباری در این طرح شرکت نکند، ممکن است ناشی از کمبود منابع آن باشد ولی اصل بر مشارکت است و این تکلیف بانک مرکزی به بانک‌ها بوده که حتماً باید در این طرح حضور داشته باشند و البته بانک مرکزی هم، عملکرد تمامی بانک‌ها را در حوزه صدور کارت‌های اعتباری رصد می‌کند.
 گفته‌های معاون نظارتی بانک مرکزی در شرایطی است که گزارش‌های میدانی مهر حکایت از آن دارد که برخی بانک‌ها، حتی یک فقره کارت اعتباری هم برای مشتریان صادر نکرده‌اند و برخی دیگر نیز، آنقدر پیچ و خم‌های پیش روی متقاضیان را زیاد می‌کنند که عملاً مشتری از ادامه فرآیند کار برای دریافت کارت، منصرف می‌شود. بر همین اساس است که به نظر می‌رسد اکثر بانک‌ها، باید منتظر نمره منفی بانک مرکزی در کارنامه خود، بابت عملکرد ضعیف در اجرای این سیاست موکد دولت باشند.

  دلایل بانک‌ها برای عدم اجرای کارت‌های اعتباری
در این میان، عمده بانک‌ها دلیل عدم مشارکت خود در این طرح ملی را کمبود منابع اعتباری عنوان می‌کنند. آنها می‌گویند تکالیف جدیدی که به بانک‌ها در مورد اجرای سیاست‌های جدید دولت آن هم در سال پایانی فعالیت آن و تلاش برای خروج از رکود ابلاغ می‌شود، کار را برایشان سخت کرده و آنها به راحتی و با منابع محدودی که از بابت سپرده‌های مشتریان دارند، نمی‌توانند پاسخگوی تکالیف بانک مرکزی باشند.
ادعای شعب بانک‌ها مبنی بر فقدان منابع مالی لازم برای اعطای کارت‌های اعتباری در حالی مطرح می‌شود که گویا همین مسئله به موضوع تازه‌ای برای مناقشه علی طیب‌نیا و ولی‌الله سیف هم تبدیل شده است. شنیده‌ها حاکی از آن است که وزیر امور اقتصادی و دارایی به بانک مرکزی برای اجرای طرح کارت‌های اعتباری فشار آورده است اما سیف در واکنش به این فشارها، عنوان کرده که بانک‌ها از نظر منابع در مضیقه هستند و اعمال فشار مضاعف به آنها می‌تواند حتی منجر به ورشکستگی برخی از بانک‌ها شود. گفته می‌شود سیف برای کاستن از بار این فشارها، حتی تهدید به استعفا نیز کرده است.

   سقف اعتبار کارت‌ها بر مبنای ۳۵ درصد حقوق وام‌گیرنده
رئیس دایره اعتبارات یکی از شعب بانک ملت می‌گوید: کارت اعتباری که بانک ملت برای مشتریان در نظر گرفته، سقف 10 میلیون تومان را دارد و به دلیل شرایطی که برای این کارت‌ها در نظر گرفته شده، متقاضیان کمی می‌توانند از کارت ۳۰ یا ۵۰ میلیون تومانی بهره‌مند شوند.
او می‌گوید: هر متقاضی باید اول کارمند دولت باشد که بتواند گواهی کسر از حقوق ارائه کرده و از همه مهم‌تر برای وام 10 میلیون تومانی حداقل یک ضامن با گواهی کسر از حقوق به بانک معرفی کند، این وثیقه برای کارت اعتباری ۳۰ میلیون تومانی دو کارمند با گواهی کسر از حقوق است و برای کارت اعتباری ۵۰ میلیون تومانی نیز، علاوه بر دو ضامن دارای گواهی کسر از حقوق، باید سند ملکی نیز در رهن بانک قرار گیرد.
این کارمند بانک ملت ادامه می‌دهد: برای دریافت هر کارت اعتباری ۳۵ درصد از حقوق یک متقاضی محاسبه شده و به تناسب آن، میزان اعتبار کارت تعیین می‌شود، به عنوان مثال دریافت‌کننده کارت اعتباری 10 میلیون تومانی باید حداقل حقوقی در حدود 5/2 میلیون تومان داشته باشد. این در شرایطی است که اقساط وام 10 میلیون تومانی با سود ۱۸ درصد که مورد محاسبه بانک قرار می‌گیرد، حدود ۳۷۰ هزار تومان است.  وی می‌افزاید: کارمزد کارت اعتباری 10 میلیون تومانی یک درصد است که در همان ابتدای کار از مشتری کسر می‌شود؛ ضمن اینکه مشتری باید ۱۵ میلیون تومان سفته نیز به بانک ارائه دهد. همچنین میزان قسط وام ۳۰ میلیون تومانی در اقساط ۳۶ ماهه یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و در اقساط ۴۸ ماهه نیز ۹۰۰ هزار تومان است.
به گفته رئیس دایره اعتبارات یکی از شعب بانک ملت، کمتر کسی موفق می‌شود که کارت اعتباری ۵۰ میلیون تومانی دریافت کند، اما برای دریافت کارت 10 میلیون تومانی هم، متقاضی باید درخواست خود را به شعبه ارائه کرده و اگر میزان گردش حساب آن معقول بوده باشد و بتواند مدارک مورد نیاز بانک را تأمین کند، برای آن تصمیم‌گیری خواهد شد، اما ثبت‌نام برای کارت اعتباری و ارائه مدارک اولیه، حقی برای مشتری در دریافت کارت ایجاد نمی‌کند.

   کارت اعتباری فقط در قبال سپرده، اختیار دیگری نداریم!
رئیس یکی از شعب بانک پاسارگاد هم می‌گوید: کارت اعتباری در شعب بانک پاسارگاد تنها در مقابل سپرده واگذار می‌شود و اگر فردی متقاضی دریافت کارت اعتباری باشد، باید ۱۵۰ درصد میزان اعتبار کارت خود را به عنوان سپرده یک‌ساله در بانک داشته باشد؛ به این مفهوم که برای دریافت کارت اعتباری ۱۰ میلیون تومانی، متقاضی باید حداقل ۱۵ میلیون تومان در این بانک، سپرده ثابت یک‌ساله داشته باشد.
او می‌افزاید: برای دریافت کارت اعتباری ۳۰ میلیون تومانی، فرد باید سپرده یک‌ساله ۴۵ میلیون تومانی و برای دریافت کارت اعتباری ۵۰ میلیون تومانی باید فرد متقاضی ۷۵ میلیون تومان سپرده نزد این بانک داشته باشد. البته دیگر با وجود سپرده، نیاز به ضامن نیست.
این کارمند بانک پاسارگاد می‌گوید: تنها در قبال سپرده، اجازه صدور کارت اعتباری را داریم و راه دیگری برای ارائه از جمله حساب در گردش یا مواردی از این دست، پذیرفته شده نیست، فعلاً در اختیار شعب، ارائه کارت اعتباری در ازای داشتن سپرده بانکی یک‌ساله است. راه دیگری برای ارائه کارت اعتباری از سوی شعبه مرکزی، اجازه داده نشده است.  او می‌افزاید: وام خرد به هیچ عنوان از سوی بانک پاسارگاد پرداخت نمی‌شود و بر همین اساس، کارت اعتباری جایگزین وام‌های خرد شده است که شرایط آن هم، همان مواردی است که گفته شد. این درحالی است که مبلغ هر قسط برای وام 10 میلیون تومانی با اقساط یک‌ساله ۹۱۶ هزار تومان، ۲۴ ماهه ۵۰۰ هزار تومان و ۳۶ ماهه نیز ۳۶۰ هزار تومان با سود ۱۸ درصد است.
وی به این نکته هم اشاره می‌کند که ممکن است  شرایط برای پرداخت کارت اعتباری بدون سپرده هم از سوی بانک مهیا شود، اما تا پایان سال به نظر نمی‌رسد اتفاق تازه‌ای رخ دهد.