مسکن در هیبت کالای سرمایه‌ای

از دیگر سو هرچند کاهش معاملات مسکن در مهر سال‌های گذشته نیز معمول بوده و روند کاهشی داشته است اما معاملات بازار مسکن تهران در مهر امسال نسبت به‌مدت مشابه سال‌های قبل به‌مراتب افت بیشتری تجربه کرد و در پایین‌ترین سطح قرار گرفت. در این میان از منظر برخی افراد، افزایش معاملات بازار مسکن در نیمه نخست سال‌جاری، نشانه ورود این بازار به دوره پیش‌رونق عنوان شد و در مقابل وقتی معاملات در‌ ماه مهر کاهش یافت،

عده‌ای دیگر دلیل افت آن را احتکار مسکن از سوی عرضه‌کنندگان آن هم به امید افزایش قیمت در آینده عنوان کردند. مسئله‌ای که به‌نظر نمی‌تواند قابل تأیید باشد. به‌عبارتی کاهش عرضه واحدهای مسکونی به امید افزایش قیمت، در اولویت‌ برنامه‌های یک سازنده نیست چراکه او ترجیح می‌دهد با جلوگیری از خواب سرمایه، به‌موقع بفروشد و دوباره تولید کند.

در این شرایط گرچه سازنده تمایل دارد واحدهای مسکونی خود را بفروشد و دوباره واحدهای نو بسازد، اما به‌دلیل نبود تقاضا یا تحریک نشدن متقاضی برای خرید مسکن، طبیعی است که تعداد معاملات در این بازار کاهشی باشد. در حقیقت تقاضا در بازار مسکن ایران تحریک نشده و علت هم این است که مسکن در ایران به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده و در دوره 40ساله اخیر مرتب قیمت آن رشد کرده است. وقتی مسکن کالای سرمایه‌ای بشود طبیعتا خصوصیات کالای سرمایه‌ای را به‌خود خواهد گرفت.

کالای سرمایه‌ای کالایی است که خریدار و متقاضی آن هیچ‌گاه نباید تصور کنند ارزش آن کالا در آینده افت خواهد کرد. به‌عبارتی خریدار کالای سرمایه‌ای توجهی به قیمت آن ندارد؛ مثلا در بازار مسکن، فرد حاضر است آپارتمانی را دو برابر قیمت سال قبل بخرد به شرطی که دورنمای قیمت آن افزایشی باشد.

اما از دیگر سو همین فرد حاضر نیست یک آپارتمان را نصف قیمت پارسال بخرد درحالی‌که تصور کند قیمت‌ها در آینده کاهش خواهد یافت. مسکن کالای مصرفی نیست که متقاضی به‌دنبال ارزان خریدن آن است و کاری ندارد بعدها قیمت آن چطور می‌شود. مسکن در نگاه سرمایه‌ای خصوصیات دیگری پیدا کرده‌ و این نکته بسیار مهمی است که کمتر به آن توجه می‌شود.

فعلا برای مسکن، به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای، متقاضی تحریک نشده است و بارها هم گفته شده که برای تحریک تقاضا، فقط پرداخت تسهیلات کافی نیست. تحریک تقاضای مسکن، به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای، نیازمند ابزارهای دیگری است و باید ابزارهای قوی را به میدان کشید ازجمله اینکه مسکن را از محدودیت منطقه‌ای بودن خارج کنند و اجازه دهند بخش خصوصی، که بخش عمده این صنعت را در اختیار دارد، خودش مستقیما برای جذب سرمایه اقدام کند.