افزایش واردات و کاهش صادرات در تجارت با کشورهای اروپایی
- چهارشنبه 26 آبان 1395 ساعت 5:25
به گزارش عیارآنلاین، طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی از تجارت خارجی ایران در هفت ماه ابتدایی سال ۱۳۹۵ میزان صادرات کالاهای غیرنفتی با احتساب میعانات گازی با ۴٫۳ درصد افزایش به ۲۴٫۷ میلیارد دلار رسیده است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت با کاهش ۰٫۱ درصدی به ۲۴٫۱ میلیارد دلار رسیده است. در جدول زیر آمار مقایسه‌ای میزان صادرات و واردات کشور در هفت ماه نخست سال ۱۳۹۵ نشان داده شده است.
به این ترتیب میزان تراز تجاری کشور در این مدت ۶۰۰ میلیون دلار بوده است که در مقایسه با ماه گذشته ۸۰۰ میلیارد دلار کاهش یافته است.
در زمینه آمار تفکیکی بخش‌های صادراتی، گمرک در پاسخ به ابهاماتی که به آمار آن وارد می‌شد، آمار صادرات گاز طبیعی را نیز به طور جداگانه گزارش کرده است. به این ترتیب طبق آمار گمرک، از صادرات ۲۴٫۷ میلیارد دلاری در این مدت، ۴٫۱ میلیارد دلار سهم صادرات میعانات گازی، ۲ میلیارد دلار سهم گاز طبیعی، ۷٫۵ میلیارد دلار سهم محصولات پتروشیمی و ۱۱٫۱ میلیارد دلار سهم سایر کالاها بوده است. در جدول زیر آمار صادرات کشور در هفت ماه ابتدایی سال جاری به تفکیک بخش‌های صادراتی نشان داده شده است.
همانطور که از جدول بالا مشخص است میزان صادرات میعانات گازی با وجود افزایش ۷۴ درصدی در وزن، از نظر قیمت دلاری تنها ۴۴ درصد افزایش یافته است که نشان کاهش قیمت این محصول در بازارهای جهانی دارد. به طور مشابه میزان صادرات گاز طبیعی ایران نیز گرچه از نظر وزنی در حدود ۱۱۰ درصد افزایش یافته ولی از نظر قیمتی تنها ۲۵ درصد افزایش یافته است.
میزان صادرات محصولات پتروشیمی نیز به دلیل آنکه در گزارش جدید گمرک، بخش گاز طبیعی از آمار آن خارج شده است، برخلاف ماه‌های قبل، با کاهش همراه بوده است. صادرات محصولات پتروشیمی نیز همچون میعانات گازی و گاز طبیعی، گرچه از نظر وزنی با افزایش ۱۷ درصدی همراه بوده ولی از نظر قیمت دلاری بیش از ۸ درصد کاهش یافته است.
صادرات سایر کالاها نیز از نظر وزنی ۱۹ درصد و از نظر قیمتی تنها ۰٫۷ درصد رشد داشته است. به طور کلی میتوان گفت میزان صادرات کشور از نظر وزنی افزایش چشمگیری داشته ولی به دلیل کاهش قیمت محصولات صادراتی، از نظر قیمتی افزایش چندانی حاصل نشده است.
مقاصد اصلی میعانات گازی صادراتی ایران همچون ماه‌های گذشته کشورهای کره جنوبی، امارات و ژاپن بوده‌اند. در جداول زیر مقاصد صادراتی میعانات گازی ایران در هفت ماه ابتدایی سال جاری نشان داده شده است.
کالاهای عمده‌ی صادراتی
چنانچه تقسیم بندی تعرفه‌های ۸ رقمی، که کالاها را به کوچک‌ترین دسته‌ها تفکیک می‌کند در نظر بگیریم، در هفت ماه ابتدایی سال ۱۳۹۵، «میعانات گازی» با ۴۰۵۰ میلیون دلار، «گاز طبیعی مایع شده» با ۱۹۵۲ میلیون دلار، «سایر گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع‌شده» با ۸۸۸ میلیون دلار، «سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به جز بنزین» با ۸۲۸ میلیون دلار و «پروپان مایع شده» با ۶۹۴ میلیون دلار در بین کالاهای صادراتی غیرنفتی رتبه‌های اول تا پنجم را داشته‌اند. در جدول زیر ده کالای اول در صادرات غیر نفتی ایران در هفت ماه نخست سال جاری نشان داده شده‌است.
اما در تقسیم بندی کلی‌تر محصولات عمده‌ی صادراتی ایران را «میعانات گازی» با ۴۰۵۰ میلیون دلار، «گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع‌شده» با ۳۹۹۶ میلیون دلار، «انواع پلی اتیلن» با ۱۶۳۲ میلیون دلار، «فرآورده‌های با حداقل ۷۰ درصد نفت و روغن‌های نفتی» با ۱۲۴۲ میلیون دلار و «هیدروکربورهای حلقوی» با ۷۵۵ میلیون دلار تشکیل داده‌اند. در جدول زیر تقسیم بندی کلی تر محصولات صادراتی در هفت ماه نخست سال ۱۳۹۵ نشان داده شده‌است.
همانطور که در جداول بالا مشخص است عمده‌ی محصولات صادراتی ایران را محصولات با فرآوری بسیار کم پالایشگاهی و پتروشیمی تشکیل داده‌اند و محصولات با ارزش افزوده جایگاهی در صادرات کشور ندارند. نکته دیگر آنکه به استثناء میعانات گازی و گاز طبیعی، میزان صادرات اغلب محصولات در مقایسه با سال گذشته کاهش یافته است.
کالاهای عمده‌ی وارداتی
در تقسیم بندی جزئی «دستگاه‌های رادار و کمک ناوبری» با ۸۶۲ میلیون دلار، «ذرت دامی» با ۶۷۹ میلیون دلار، «دانه سویا» با ۵۳۴ میلیون دلار، «برنج» با ۵۰۸ میلیون دلار و «قطعات منفصله تولید خودرو با ساخت داخل ۱۴ تا ۳۰ درصد» با ۴۹۸ میلیون دلار عمده محصولات وارداتی کشور در هفت ماه ابتدایی سال هستند. در جدول زیر ده کالای اول وارداتی ایران در این مدت نشان داده شده است.
نکته جالب توجه آنکه میزان «دستگاه‌های رادار و کمک ناوبری» از کشور روسیه در ماه هفتم سال جاری بالغ بر ۳۲۶ میلیون دلار بوده که موجب شده است این محصول به صدر کالاهای صادراتی کشور برسد.
اما در یک تقسیم بندی کلی تر محصولاتی چون «قطعات منفصله تولید خودرو» با یک میلیارد دلار، «خودرو سواری» با ۹۸۳ میلیون دلار، «دستگاه‌های رادار و کمک ناوبری» با ۸۶۶ میلیون دلار، «ذرت» با ۶۹۲ میلیون دلار و «مکمل‌های دارویی» با ۵۵۲ میلیون دلار در صدر محصولات وارداتی ایران هستند. در جدول زیر تقسیم بندی کلی تر محصولات عمده وارداتی ایران در هفت ماه ابتدایی سال جاری نشان داده شده است.
در ماه هفتم سال جاری نیز میزان واردات «قطعات منفصله تولید خودرو» و «خودرو سواری» با افزایش چشمگیری همراه بوده که موجب شده این دو محصول به صدر لیست واردات کالا برسند. علاوه بر این دو محصول میزان واردات «ذرت»، «انواع دارو و مکمل‌های دارویی»، «شکر خام»، «لوازم یدکی خودرو»، «گوشی تلفن همراه»، «نمایشگرهای LCD و LED»، «موز» و «ورقه‌های فولادی» نیز در ماه گذشته بیش از میانگین ماه‌های قبل سال جاری بوده است.
متوسط قیمت دلاری هر تن کالای صادراتی غیرنفتی با احتساب میعانات گازی درحدود ۳۴۱ دلار بوده است که نسبت به سال گذشته ۲۱ درصد کاهش داشته و همچنین هر تن کالای وارداتی با متوسط قیمت ۱۲۸۴ دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷٫۶ درصد افزایش یافته است. بنابراین میتوان گفت محصولات صادراتی ایران در مقایسه با محصولات وارداتی از قیمت واحد بسیار کمتری برخوردارند و محصولات وارداتی حدود ۴ برابر محصولات صادراتی قیمت دارند.
مقاصد عمده‌ی صادراتی
در هفت ماه نخست سال ۱۳۹۵ کشورهای چین، امارات، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی عمده‌ترین مشتری‌های کالاهای ایرانی بوده‌اند. در جدول زیر ۱۰ کشور مقصد اول صادراتی ایران نشان داده شده است.
همانطور که از جدول بالا مشخص است میزان صادرات ایران به کشورهایی چون امارات، افغانستان و ژاپن کاهش یافته و در مقابل میزان صادرات به کشورهایی چون کره‌جنوبی، عمان و پاکستان افزایش یافته است. همچنین علت قرار گرفتن کشور کره‌جنوبی در بین ۵ مقصد اول صادراتی ایران نیز صادرات میعانات گازی به این کشور است و در غیر اینصورت ایران صادرات بسیار ناچیزی به کره‌جنوبی دارد.
نکته جالب توجه آنکه عمده مقاصد صادراتی ایران کشورهای همسایه هستند و هیچکدام از کشورهای غربی در بین مقاصد عمده صادراتی ایران جایگاهی ندارند و در مجموع کمتر از ۴ درصد از صادرات ایران به کشورهای اروپایی و آمریکایی صادر شده است. این مسئله نشان از آن دارد که با وجود برقراری روابط سیاسی ایران با این کشورها، همچنان روند صادرات محصولات غیرنفتی ایران به این کشورها هموار نشده است.
مبادی عمده وارداتی
مبادی عمده محصولات وارداتی ایران نیز کشورهای چین، امارات، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان بوده‌اند. کاهش واردات از کشور هند و افزایش واردات از کشور آلمان موجب شده است آلمان جایگاه کشور هند را در بین ۵ مبدأ اصلی وارداتی ایران از آن خود نماید. در جدول زیر مبادی عمده وارداتی ایران نشان داده شده‌اند.
چنانچه مشخص است میزان واردات ایران از شرکای اصلی تجاری خود همچون چین، امارات، کره‌جنوبی، ترکیه و همچنین کشورهای هند و سوئیس کاهش یافته و در مقابل میزان واردات از کشورهای آلمان، روسیه، فرانسه و ایتالیا افزایش یافته است.
افزایش واردات از کشور آلمان به واردات گندم از این کشور مربوط می‌شود که در سال جاری به مبدأ اصلی گندم وارداتی ایران تبدیل شده است. افزایش واردات از کشور روسیه نیز همچون ماه‌های قبل تنها به دلیل واردات «دستگاه‌های رادار و کمک ناوبری» بوده است؛ بدون احتساب این محصول ایران در ۷ ماه ابتدایی سال جاری کمتر از ۲۷۰ میلیون دلار از روسیه واردات داشته که رقمی بسیار پایین تر از حد انتظار است و از میزان واردات ایران از روسیه در سال گذشته نیز کمتر است.
کشورهای اروپایی همچون آلمان، سوئیس، ایتالیا و فرانسه برخلاف صادرات، در زمینه واردات توانسته‌اند در سال جاری سهم خود را از بازار ایران افزایش دهند و در بین مبادی وارداتی ایران جایگاه خود را ارتقاء دهند. به این ترتیب با وجود اینکه کمتر از ۴ درصد صادرات ایران به مقصد این کشورها انجام شده است، اما در زمینه واردات این کشورها بیش از ۲۳ درصد از واردات ایران را به خود اختصاص داده اند.