لزوم تقویت و توسعه کیفی سمن ها

مریم حسین آبادی

یک سازمان مردم‌نهاد، سازمانی است که توسط افراد مستقل از حکومت، داوطلب، خودجوش، خیرخواه و انسان‌دوست تشکیل شده و دارای اهداف غیرسیاسی، غیرانتفاعی و توسعه‌ای است. همانطور که یونسکو، تشکل‌های مردم‌نهاد را سازمان‌هایی می‌داند که از افراد داوطلب و مستقل تشکیل شده و براساس یک اصل پایدار در جهت برخی اهداف مشترک به‌ جز اهدافی مانند دستیابی به قدرت سیاسی، کسب درآمد یا اقدامات غیرقانونی فعالیت می‌کنند.همچنین سازمان مردم‌نهاد سازمانی است غیرانتفاعی، خدمت‌مدار و توسعه محور که در جهت منافع افراد جامعه و توانمندسازی آن ها مستقل از دولت عمل کرده، از افراد معتقد به اصول عمده اجتماعی و ارزش‌های معین تشکیل شده است.این سازمان‌ها از نظر ساختاری، انعطاف‌پذیر و مردمی هستند و در زمینه‌های خیریه، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی بدون چشمداشت منفعتی در جهت ارائه خدمات به مردم تلاش می‌کنند و در تعریف سازمان ملی جوانان، سازمان مردم‌نهاد جوانان نهادی است با اهداف خیرخواهانه، دارای شخصیت حقوقی مستقل، غیردولتی و غیرانتفاعی که برای انجام فعالیت داوطلبانه با گرایش‌های غیرسیاسی و براساس قانونمندی و اساسنامه مدون و رعایت چارچوب قوانین موضوعه کشور و مفاد آیین‌نامه‌های اجرایی آن فعالیت می‌نماید و اغلب افراد موسس این سازمان های مردمی جوانان متخصص و تحصیلکرده هستند.فراهم ساختن شرایط تجربه زندگی و تقویت روحیه مسئولیت پذیری ، وظیفه شناسی و پیشتازی جوانان در پیشبرد اهداف ملی و آرمانی- فراهم ساختن شرایط مشارکت فعال و موثر جوانان در صحنه های فرهنگی و اجتماعی- توسعه نقش جوانان در سازندگی کشور و استفاده بهینه از منابع انسانی جوانان برای تحقق توسعه فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی کشور- پرورش روح خلاقیت و هدایت قوه ابتکار جوانان در مسیر سازندگی و رفع نیازمندی های

 اساسی جامعه اسلامی- فراهم ساختن شرایط و امکانات لازم برای بهره گیری از استعداد های فطری و توانایی های انسانی در دوران جوانی- فراهم ساختن زمینه های جامعه پذیری و شیوه های وفاق و سازگاری جوانان با همسالان و محیط اجتماعی در جریان زندگی- فراهم ساختن شرایط مشارکت عمومی در فعالیت های فرهنگی و اجتماعی جوانان از جمله اهداف تاسیس سمن ها دراین حوزه است.جامعه شناسان و کارشناسان مسائل اجتماعی بر این عقیده اند که در ایران سمن ها به صورت کمی و کیفی ضعیف هستند و ما در این زمینه نیازمند یک آسیب شناسی جدی هستیم.آنها زمانی که از کمیت ضعیف سمن ها حرف می زنند تعداد آنها را با توجه به گستردگی نیازهای جامعه کم می دانند و وقتی از کیفیت ضعیف سمن ها می گویند به این واقعیت اشاره دارند که سمن های موجود به لحاظ انجام فعالیت های

مطلوب و اثرگذار ضعیف هستند و بسیاری از آنها جنبه اسم روی کاغذ و آماری دارند. انتقاد از وضعیت سمن ها

نه تنها از جانب کارشناسان مستقل که از جانب کارشناسان دستگاه های اجرایی نیز مطرح می شود.عدم بهره گیری از ظرفیت ها در حوزه های مختلف در سطح ملی و بین المللی، نامشخص بودن حیطه ماموریت افراد در این مراکز،‌برخورد انفعالی در مورد رویکردها و مطالبات، فقدان الگوی درونی براساس نیازمندی های اقشار مختلف، عدم تشکیل بانک جامع،

 عدم تلاش قابل قبول برای مصون سازی این نهادها و ورود برخی از این نهادها به موضوعات سیاسی و احزاب از دیگر نقاط ضعف سازمان های مردم نهاد است.ممانعت و کنترل اثربخش سمن ها در مسائل انحرافی، شناسایی نهادهای انحرافی و مخالفتی، تلاش برای رفع خلاهای قانونی سمن، ایجاد نظم و سازمان دهی و ارتقای فرآیند سمن ها به کمک مردم و مسئولان مربوطه، حذف سمن های مسئله دار، مهار استفاده ابزاری از این سازمان ها، کسب تجارب و انباشت های

علمی، منطبق کردن چارچوب های اصلی سمن با اعتقادات دینی و اصول نظام کشور و غیره از عوامل موثری است که نقاط مثبت این سازمان ها محسوب می شود.اساس کار سازمان های مردم نهاد خدمت رسانی با فعالیت مردم به خصوص جوانان مبتنی بر تفکر اصیل دین اسلام برپایه باور اجتماعی بودن و متحد بودن است و تشکل ها در حوزه فعالیت های اجتماعی، فرهنگی و مذهبی به صورت جمعی و با اتحاد کارها را پوشش می دهند.توانمندسازی تشکل‌های مردم‌نهاد در تقویت، دوام و ارتقاء کیفیت حضور آنها در میان مردم از طریق ایجاد نگرش‌های مثبت نسبت به جامعه و انسان، ارتقاء مهارت‌های عملی در انجام فعالیت‌های داوطلبانه ایجاد فرصت‌های تأمین بسترها و شرایط مناسب فعالیت مشارکتی تشکل‌های مردم‌نهاد با بخش‌های دولتی، خصوصی و تعاونی عنوان می شود.براین اساس دستگاه‌های دولتی موظف به سازماندهی تشکل‌های مردمی شده است و از این طریق از سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان که نوپا هستند، حمایت می‌کنند.این حمایت نیز نباید به منزله اعطای بودجه و اعتبار از سوی سازمان ملی جوانان به سمن ها تعبیر شود چرا که سازمان های مردمی همانطور که از نام آن مشخص است، تنها نقش سازماندهی میان تشکل ها را دارد که همین امر موجب تقویت سمن ها و عملکرد مثبت آنها می شود.قطعا وجود شهروندان مسئول و مطالبه گر به خصوص در قالب سمن ها روی دوم سکه مسئولینی پاسخگو و توانمند خواهد بود و سازمان‌های مردم نهاد که متشکل از شهروندان و فرهیختگان دلسوز و صاحبنظر است خواهند توانست با ارائه راهکارهایی علمی و عملی و با مشارکت غیرانتفاعی، داوطلبانه و غیرسیاسی در کارکردهای آسیب شناسی اجتماعی و فرهنگی، خانواده، آموزش، زیست محیطی و…کمک یار سازمان‌ها و ادارات باشند و همچنین می توانند با ارائه نقد سازنده و برگزاری همایش و سمینار در حوزه های فرهنگی و اجتماعی نقش آفرینی مثبتی داشته باشند. دولت باید به این باور برسد که با حمایت از مشارکت‌های مردمی، سازمانهای مردم نهاد و بنیادها می‌تواند در راستای کاهش آسیب‌ها گام‌های موثری بردارد.