استفاده از اطلاعات دستگاه زلزله نگار برای استحکام بناها

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مهمترین ابزار کاهش اثار مخرب زمین‌لرزه‌ها را  توسعه شبکه‌های لرزه نگاری و شتابنگاری در سراسر کشور دانست.
شکرچی‌زاده  در سمینار علمی «آخرین یافته‌های شبکه شتابنگاری ایران و دستاوردهای جدید تحلیل خطر زمین‌لرزه» هم گفت: تجربه دردناک زمین‌لرزه‌های طبس در سال 1357، رودبار منجیل در سال 1369، اردکول در سال 1376 و بم در سال 82، نشاندهنده آسیب‌پذیری بسیار بالای مناطق شهری و روستایی کشور در برابر این پدیده طبیعی است.

وی افزود:زمین‌لرزه‌ها به غیر از صدمات و هزینه‌های مالی و جانی، تبعات اجتماعی زیادی بر جای می‌گذارند که آثار آن طی سال‌ها باقی می‌ماند.
شکرچی زاده تصریح کرد:وظیفه جامعه مهندسی کشور درس ‌گرفتن از این حوادث و تدبیر در جهت ارتقای کیفیت ساخت‌وساز در جهت کاهش خسارات ناشی از زمین‌لرزه‌ها است و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در طی این سال‌ها با تدوین دستورالعمل‌ها و مقررات، گام‌های بزرگی را در زمینه کاهش خسارات ناشی از زمین‌لرزه‌ها در کشور برداشته است.
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی  گفت: شبکه شتابنگاری زلزله و مجموعه دستگاه‌ها و اطلاعات آن ارزشمندترین گنجینه علم مهندسی زلزله و زلزله‌شناسی در کشور می‌باشد و فارغ‌التحصیلان رشته‌های سازه و زلزله که از این اطلاعات استفاده کرده‌اند، گام‌های خوبی در زمینه مطالعات مرتبط و طراحی سازه‌های مقاوم در برابر زلزله برداشته‌اند.
وی افزود: کشورهای در حال‌ توسعه نیز به اهمیت توسعه شبکه‌های شتابنگاری پی برده‌اند و حتی کشورهایی که فاقد این تجهیزات بوده‌اند در حال گسترش این شبکه‌ها هستند.
شکرچی‌زاده  یکی از وظایف مرکز را در بهبود کیفیت ساخت و ساز، تدوین آیین‌نامه 2800 زلزله دانست و گفت: این ایین نامه نقش مهمی در کاهش خسارات مالی و جانی زمین‌لرزه‌ها در کشور دارد و با تلاش مجموعه‌ای از بهترین متخصصان و اساتید دانشگاهی کشور تدوین شده که در قالب کمیته دائمی تجدید‌نظر این آیین‌نامه فعالیت دارند و هم‌اکنون نیز ویرایش چهارم آن را در اختیار جامعه فنی و مهندسی کشور قرار داده شده است.  
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت:  از راهکارهای مهم و اساسی برای رشد و ارتقای دانش مهندسی زلزله و زلزله‌شناسی در کشور، همکاری مشترک با مراکز معتبر علمی و تحقیقاتی در دنیا معرفی است که می توان به تفاهم‌نامه مرکز با مرکز مهندسی زمین‌لرزه پاسیفیک در دانشگاه کالیفرنیا اشاره کرد وبه منظور تبادل داده‌های شتابنگاری و همکاری‌های مشترک منعقد شده است.
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه این سمینار برای ارائه مطالعات صورت‌گرفته بر روی داده‌های شبکه شتابنگاری ایران به عنوان یکی از مهم ترین مجموعه‌های شتابنگاشتی دنیا که دارای بیش از 11000 شتابنگاشت است ، برگزار می شود.
وی افزود : مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درصدد است اینگونه همکاری‌ها را با سایر مراکز تحقیقاتی معتبر دنیا نیز انجام دهد و علاوه بر این در تلاش هستیم تا با بازسازی و توسعه شبکه شتابنگاری با دستگاه‌های جدید و مدرن علاوه بر ثبت زمین‌لرزه‌های رویداده در کشور، پایه‌گذار مطالعات ثبت جنبش نیرومند زمین در کشورهای اطراف که فاقد شبکه‌های شتابنگاری هستند نیز باشیم.
زمین‌لرزه‌های منطقه فلات بزرگ ایران به همراه بخش‌هایی از آسیای میانه و قفقاز و کشورهای پاکستان و افغانستان در قلب کمربند آلپ هیمالیا توأم با خسارات جانی و مالی فراوانی بوده است.
وی گفت: همکاری مرکز با مرکز مهندسی زمین‌لرزه پاسیفیک در دانشگاه کالیفرنیا آغازگر فعالیت‌های مشترک بین‌المللی در زمینه مطالعه زمین‌لرزه‌ها و ارائه راهکارهای مؤثر کاهش خسارت زمین‌لرزه‌هاشت و این همکاری‌ها به ارتقای دانش مهندسی زلزله و زلزله‌شناسی در کشور کمک می کند.
فرزانگان رئیس شبکه شتابنگاری کشور هم در آیین افتتاح سمینار علمی «آخرین یافته‌های شبکه شتابنگاری ایران و دستاوردهای جدید تحلیل خطر زمین‌لرزه» با بیان تاریخچه‌ای ایجاد شبکه شتابنگاری در کشور گفت:  شبکه شتابنگاری اسران از سال 1352 و پس از زلزله قیر و کارزین با همت مهندس معین‌فر تشکیل شد و اولین دستگاه به صورت سمبولیک در مقبره بوعلی‌سینا قرار گرفت و اولین رکورد نیز در استان فارس و در ایستگاه جهرم با زلزله 4 ریشتری به ثبت رسیده است.
رئیس شبکه شتابنگاری کشور در ادامه با ذکر آماری درباره میزان دستگاه شتابنگاری نصب شده در کشور گفت:‌ در ابتدای کار، حدود 270 دستگاه از نوع SMA1 در شهرها و روستاهای لرزه‌خیز را نصب کردیم ولی بعد از انقلاب و آغاز جنگ تعداد آنها رو به کاهش رفت و از این میزان تا آستانه زلزله رودبار و منجیل تنها حدود 170 دستگاه باقی ماند.
وی ثبت رکورد زلزله طبس را مهمترین رکورد در شبکه شتابنگاری قدیمی مرکز عنوان کرد و ادامه داد:‌ این رکورد که در سال 57 به ثبت رسیده است از شاخص‌ترین رکوردها در زمینه مهندسی زلزله در دنیا به شمار می رود که بیشینه شتاب آن نزدیک به شتاب ثقل زمین است.
فرزانگان ادامه داد: زلزله رودبار و منجیل سبب شد تا توسعه شبکه شتابنگاری در مرکز به عنوان یک ضرورت مورد توجه قرار گیرد و در همین راستا با کمک بانک جهانی، 1238 دستگاه شتابنگاری جدید از نوع SSA2 از ایالات متحده آمریکا خریداری شد که در 20 سال گذشته بدنه اصلی شبکه شتابنگاری کشور را تشکیل داده است. تا به امروز 11 هزار و 250 رکورد را ثبت کرده‌ایم که بیشترین آنها با 148 رکورد مربوط به ایستگاه کجور است.
وی ادامه داد: در حال حاضر 1074 دستگاه فعال داریم که 1019 دستگاه از نوع SSA2‌ است و متاسفانه با توجه به تحریم‌های سال‌های اخیر، امکان جایگزینی آنها را نداشته و سازنده این دستگاه‌ها نیز هیچگونه کمک و مشاوره‌ای را به منظور تعمیر و تجهیز این دستگاه‌ها ارائه نداده است.
رئیس شبکه شتابنگاری کشور در بخش دیگری از سخنرانی خود در سمینار علمی «آخرین یافته‌های شبکه شتابنگاری ایران و دستاوردهای جدید تحلیل خطر زمین‌لرزه»، با نمایش رکوردهای ثبت شده از زلزله بم به تشریح آنها پرداخت و خلاصه ای از مهمترین اقدامات صورت گرفته از سوی شبکه شتابنگاری کشور را ارائه کرد.
رئیس شبکه شتابنگاری کشور، ارائه خدمات و امار مربوط به داده‌های ثبت شده به دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا را یکی از مهمترین دستاوردهای این مجموعه برشمرد و اظهار امیدواری نمود که با تامین مالی مناسب امکان خرید دستگاه‌های شتابنگاری فراهم شود.
در ادامه پروفسور بزرگ‌نیا استاد دانشگاه برکلی کالیفرنیا با اشاره به تفاهم‌نامه منعقد شده میان مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و مرکز مهندسی زلزله پاسیفیک دانشگاه کالیفرنیا در خصوص تحلیل داده های شتابنگاری گفت: بر اساس تفاهم‌نامه منعقد شده که با همت بسیار خوب مرکز تحقیقات صورت گرفت، داده‌های شتابنگاری ثبت شده توسط شبکه شتابنگاری ایران که از 1973 تا 2013 شامل 9 هزار و756 رکورد بود در اختیار مرکز مهندسی زلزله پاسیفیک قرار گرفت و محققین و کارشناسان ما پس از پردازش  آنها، 9 هزار 409 رکورد را در اختیار مرکز تحقیقات قرار دادند.
وی خاطرنشان کرد از مجموعه اقدامات صورت گرفته تا به امروز و نتایج به دست‌ آمده گزارش مشروحی تهیه شده است که از سوی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در حال ویرایش است که با تایید نهایی از سوی طرفین انتشار خواهد یافت.
خاطرنشان می‌شود همایش علمی «آخرین یافته‌های شبکه شتابنگاری ایران و دستاوردهای جدید تحلیل خطر زمین‌لرزه» با همکاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و مرکز مهندسی زلزله پاسیفیک دانشگاه کالیفرنیا  در آستانه سیزدهمین سالگرد زمین‌لرزه 5 دی‌ماه 1382 بم صبح امروز در محل مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی آغاز به کار کرده است و با ایراد سخنرانی میهمانان و متخصصان داخلی و خارجی بعداز ظهر امروز به کار خود پایان خواهد داد.
پروفسور بزرگ‌نیا استاد دانشگاه برکلی کالیفرنیا و تنی چند از اساتید این دانشگاه و جمعی از متخصصان داخلی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، سازمان زمین‌شناسی و پژوهشگاه زلزله از سخنرانان این مراسم بودند.
وی گفت : مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و مرکز تحقیقات مهندسی زلزله اقیانوس آرام(PEER)، پیش از این به منظور گسترش همکاری‌ها در حوزه‌های علمی و مهندسی یادداشت تفاهم همکاری را به امضا رسانده‌اند.
تبادل داده‌های جنبش ثبت شده زمین ناشی از رویداد زمین‌لرزه‌ها در ایران از محورهای اصلی این تفاهم‌نامه مشترک همکاری است و بر اساس آن مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی شتابنگاشت‌های خام ثبت شده از شبکه شتابنگاری ایران را ارائه خواهد داد که این موارد پس از پردازش از سوی مرکز تحقیقات مهندسی زلزله اقیانوس آرام در اختیار مرکز قرار خواهد گرفت.
پروتکل مرکز peer برای پردازش داده‌ها هم‌اکنون به عنوان استاندارد جهانی شناخته می‌شود که در این پروتکل، برای هر رکورد و هر مؤلفه به طور جداگانه پردازش علایم  انجام می‌شود.

خرید دستگاه شتاب نگار با انتقال دانش و تکنولوژی

رئیس مرکز شتاب نگاری هم گفت : تفاهمنامه هایی که برای خرید دستگاه شتاب نگار با کشورهای اروپایی صورت گرفته به همراه انتقال دانش و تکنولوژی است.
اقای فرزانگان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما در حاشیه سمینار سی و ششمین سالروز زمین لرزه طبس گفت: در این سمینار آخرین دستاوردهای شبکه شتاب نگار زلزله در کشور با همکاری دانشگاه کالیفرنیا بیان می شود.
وی ادامه داد: در زمان زلزله بم دستگاه شتاب نگار بم رکورد مهم و با اهمیتی را در نزدیکترین فاصله به کانون ثبت کرد.
فرزانگان تصریح کرد: از سال 85 تاکنون 150 دستگاه جدید وارد شبکه شتاب نگار کشور شده که اکثرا در شهر تهران و اطراف تهران نصب شده است.
وی ادامه داد: 80 ایستگاه شتاب نگاری و 20 ایستگاه برخط در تهران و اطراف تهران وجود دارد که اگر اتفاقی صورت گیرد اطلاعات را به صورت برخط خواهیم داشت.
فرزانگان افزود: دستگاه شتاب نگار در کشور ساخته شده است اما مشابه دستگاههای رده یک جهانی نیست که امیدواریم در آینده نزدیک بتوانیم با انتقال دانش تعداد زیادی از دستگاه های شتاب نگار را با فناوری جدید بسازیم.
وی تصریح کرد: 1070 دستگاه شتاب نگار در کشور داریم که 20 سال از عمر آنها می گذرد که باید دستگاههای جدید و پیشرفته جایگزین آنان شود.
فرزانگان تصریح کرد: برای به روز کردن شبکه شتاب نگار نیازمند 2 هزار دستگاه شتاب نگاره در کشور هستیم.
وی افزود: مهمترین اطلاعات زمین لرزه در دستگاه شتاب نگار ثبت می شود که
شامل میزان نیرو ، شتاب وارد شده به ساختمانها و زمین است و استفاده از این اطلاعات به بهبود استانداردها در زمینه طراحی و مقاوم سازی سازه ها منجر می شود.
فرزانگان گفت : داده های شتاب نگار در ساخت و ساز استفاده می شود.
وی ادامه داد: با توجه به مشکلاتی که در واردات دستگاه های شتاب نگار داریم باید بومی سازی شود و با کشورهای اروپایی و ژاپن مکاتبه هایی در زمینه خرید دستگاه به همراه انتقال دانش و فناوری صورت گرفته است.
ایران  در کانون توجه محققان مهندسی ساختمان و زلزله

استاد دانشگاه مهندسی زلزله در کالیفرنیا هم گفت : ایران به دلیل اینکه یک کشور زلزله خیر است بسیاری از محققان تمایل زیادی برای تحقیق روی ایران را دارند.
یوسف بزرگ نیا در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما گفت: همکاری مشترکی با مرکز تحقیقات مسکن و راه و شهرسازی صورت گرفته است.
وی ادامه داد: کشورهای بسیاری علاقمند هستنداطلاعات جامعی را درباره  ایران به عنوان کشور زلزله خیز به دست اورند.
وی افزود: محققان دانشگاه لس آنجلس کالیفرنیا  اطلاعات خاک محلی نقاط مختلف کشور را محاسبه کردند و اطلاعات را دراختیار مرکز تحقیقات برای بهبود طراحی ساختمان ها و پل ها و زلزله ها ارائه کردند.